پرداختن به این پرسش که پراکسی سرور چیست، اگر از منظر تخصصی انجام شود، به هیچ عنوان ساده نیست. زیرا پاسخ به این پرسش، بدون داشتن سطح مناسبی از دانش و شناخت در حوزه شبکه‌های کامپیوتری و تجهیزات شبکه کامپیوتری به هیچ عنوان ساده نیست.
اما این موضوع باعث نمی‌شود که ما در یادداشت پیش رو به این پرسش که پراکسی سرور چیست، نپردازیم. ما قصد داریم تا به زبانی ساده، عامیانه و قابل فهم به این موضوع بپردازیم. تا ضمن درگیر نشدن با فهیم سخت و پیچیده، معنا و کاربرد پراکسی سرور را در کنار شما مرور کنیم. پس بدون نگرانی در مورد مباحث پیچیده این حوزه تا انتها با ما همراه باشید.
معنا و مفهوم پراکسی سرور چیست؟
فهرست مطالب صفحه
اولین گام در پاسخ به این پرسش که پراکسی سرور چیست، بررسی معنا و مفهوم این اصطلاح است. زیرا با درک این موضوع می‌توان با دید بازتری به بررسی کاربرد و عملکرد این سیستم پرداخت. در مورد واژه سرور یا همان (Server) نیازی به ارائه توضیح نیست.
احتمالاً خودتان معنا و مفهوم آن را می‌دانید؛ زیرا بسیار رایج و متداول است. اما در مورد واژه پراکسی یا (Proxy) که در ترکیب با سرور قرار گرفته است باید بدانید که معنا و مفهوم نایب، نماینده یا وکیل را دارد. پس به شکل تحت‌اللفظی و با توجه به اصطلاح پراکسی سرور، می‌توان گفت به یک سرور نیابتی اشاره دارد. اما اینکه منظور از سرور نیابتی یا سرور نماینده چیست و چرا چنین نامی برای آن انتخاب شده، موضوعی است که در ادامه به آن می‌پردازیم. پیشنهاد می‌کنیم با در ذهن داشتن این نکته در مورد معنی تحت‌اللفظی پراکسی سرور، به ادامه متن توجه کنید.
پراکسی سرور در نقش یک میانجی بین کاربر و فضای اینترنت قرار می‌گیرد.
پراکسی سرور چه کاربردی دارد؟
یک پراکسی سرور در اصل سیستم یا روتری است که به عنوان یک درگاه میانجی بین کاربر و شبکه جهانی اینترنت قرار می‌گیرد. تصور کنید که اینترنت همان شبکه سراسری آب باشد. پراکسی سرور مانند یک دستگاه فیلتر آب یا حتی یک شیر آب که به لوله‌های سراسری متصل می‌شود و دسترسی شما به آب را فراهم می‌کند عمل خواهد کرد.
در اصل می‌توان گفت که با وجود پراکسی سرور، کاربر به جای اینکه مستقیماً به شبکه جهانی وب متصل شود، به این سیستم متصل خواهد شد. پس پراکسی سرور به نیابت از حضور مستقیم کاربر، در جریان داده‌های شبکه جهانی اینترنت قرار می‌گیرد. اطلاعات درخواستی کاربر را از اینترنت دریافت و در اختیار او قرار می‌دهد. یا از دیگر سو، اطلاعات ارسالی کاربری را دریافت کرده و سپس به شبکه جهانی اینترنت منتقل می‌کند. بر همین مبناست که این سیستم از قرار گرفتن کاربران در معرض حملات سایبری مستقیم جلوگیری می‌کند. البته این صرفاً یکی از کاربردهای سیستم پراکسی سرور است.
توضیحاتی تخصصی‌تر در مورد این سیستم
اگر توضیحات فوق قانع‌کننده نبوده و نتوانسته به همه پرسش‌های شما در مورد پراکسی سرور پاسخ دهد، توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشید. اگر بخواهیم قدری تخصصی‌تر به این موضوع بپردازیم، باید به مبحث آدرس (IP) اشاره کرد. هر رایانه در اتصال به شبکه جهانی اینترنت یک آدرس (IP) خاص، یونیک و ویژه دارد.
به نحوی که از سوی سایت‌های اینترنتی، سایر کاربران شبکه جهانی وب و کل شبکه با آن آدرس (IP) شناخته می‌شود. اگر رایانه شما به طور مستقیم به اینترنت متصل شود، طبیعتاً آدرس (IP) رایانه خود شما در شبکه به نمایش درمی‌آید. از سوی دیگر پراکسی سرور در اصل یک رایانه است که آن هم آدرس (IP) خاص و یونیک خود را دارد.
در صورتی که پراکسی را برای ارتباط با اینترنت انتخاب کنید، شیوه ارتباط شما مشابه تصویر فوق خواهد بود
استفاده از (IP) شخص ثالث به جای (IP) خودتان
حال تصور کنید شما با رایانه خود به رایانه پراکسی سرور متصل شوید و سپس از طریق آن به شبکه جهانی وب وارد شوید. در این صورت کدام (IP) به عنوان آدرس شما در اینترنت در دسترس سایت‌ها و سایر کاربران قرار می‌گیرد؟
پاسخ روشن است؛ به جای (IP) رایانه شخص خود شما، (IP) رایانه پراکسی سروری که از طریق آن به اینترنت متصل شده‌اید. به همین خاطر بعضاً به پراکسی سرور، ساختار میانجی یا (Intermediary) گفته می‌شود. بین یک کاربر لایه آخر(End-User) و شبکه جهانی وب قرار می‌گیرد. تصور کنید شما به جای اینکه آدرس خود را برای دریافت نامه‌ها وارد کنید، آدرس و مشخصات همسایه خود را به عنوان گیرنده نامه‌ها ثبت کنید.
حال پستچی نامه‌های شما را به همسایه تحویل می‌دهد و پس از آن شما می‌توانید نامه خود را از همسایه تحویل بگیرید. همسایه شما در این مثال، تلویحاً پراکسی سرور شما در اتصال به شبکه پست است! حال اما یک پرسش بسیار مهم ایجاد می‌شود.
چرا باید از یک پراکسی سرور استفاده کرد؟
اگر به صورت گام به گام در مطالعه توضیحات پیشین با ما همراه بوده باشید، حتماً این پرسش مهم در ذهن شما شکل گرفته است. اساساً چرا باید یک کاربر به جای اتصال مستقیم به اینترنت، به رایانه دیگری متصل شود و از آن طریق به اینترنت دسترسی یابد؟ تا وقتی که می‌توان به صورت مستقیم به اینترنت متصل شد، چرا باید هزینه اضافی و زیرساخت بیشتری برای اتصال به پراکسی سرور در نظر گرفت؟ در پاسخ باید گفت گاهی مجبوریم و گاهی این تصمیم مزایایی دارد!
کاربران مختلفی به صورت همزمان امکان استفاده از یک سرور را دارند
در چه مواقعی مجبور به استفاده از پراکسی هستیم؟
در برخی مواقع ممکن است بخاطر محدودیت‌های اینترنتی، چه از سوی ارائه‌دهنده سرویس اینترنتی(مبدأ)، چه از سوی سایت میزبان(مقصد) مجبور به استفاده از پراکسی هستیم. زیرا اگر هر کدام از طرفین محل دقیق جغرافیایی ما را که از آدرس (IP) قابل احراز است شناسایی کنند، امکان دسترسی از بین می‌رود!
به عنوان مثال تصور کنید یک سایت استریم فیلم، فقط به کاربران آلمانی خدمت‌رسانی می‌کند. ما هم در ایران اقامت داریم. در این مورد راه‌حل چیست؟ ما از (IP) خود که مربوط به ایران است به یک پراکسی سرور در آلمان متصل شده و از آن طریق به سایت استریم فیلم متصل می‌شویم. همانطور که می‌بینید در برخی مواقع استفاده از آن یک اجبار است!
قرار گرفتن یک سیستم میانجی بین سیستم اصلی کاربران و فضای اینترنت چه مزیتی دارد؟
مزایای استفاده از آن در شبکه‌های کامپیوتری
اما در سطح خردتر، سیستم‌های پراکسی مزایای دیگری را برای کاربران شبکه کامپیوتری به ارمغان می‌آورند. برای بهره‌مندی از این مزایا، طراحان و توسعه‌دهندگان شبکه کامپیوتری کل ترافیک ورودی یا خروجی خود را به یک پراکسی سرور متصل می‌کنند. اما این مزایا کدام‌ها هستند؟
- امکان ایجاد یک لایه امنیتی ارزشمند بین کاربران داخلی شبکه و فضای اینترنت
- امکان استفاده کاربران متعدد از امکانات، حساب‌های کاربری و زیرساخت‌های فراهم شده برای یک (IP)
- کنترل و نظارت بر میزان و شیوه دسترسی کاربران شبکه کامپیوتری به سایت‌های مختلف
- افزایش بهره‌وری دسترسی شبکه به اینترنت از طریق فشرده‌سازی یا فیلتر داده‌های ورودی و خروجی
- مدیریت و بالانس جریان داده‌های ورودی و خروجی شبکه به اینترنت به منظور حفظ بهره‌وری و سرعت آن
بیشتر بخوانید: صفر تا صد نگهداری سرور های کامپیوتری